DIINTA IYO NOLOSHA
Wax Ka Baro Cilmiga Xadithka
Qore: Sheekh Cabdirisaaq Cabdiraxmaan Xasan Rakuub
Qaybtii Shanaad
Xadiiska Mucalalka ah waxa lagu garta:-
- Mucalalku waa xadiis leh cilo qarsoon
Garatay in mucalalku yahay xadiis caadi ah balse ciilo qarson leh xadiiskana dhawacaya.
Xadiiska Muddaribka ah waxa lagu garta:-
- Muddaribku waa xadiiska sanadkiisu is khilaafsan yahay
Waa xadiis sanadkiisu is khilaafsan yahay, mar Mursal lagu warinayo marna Musnad lagu warinayo.
Xadiiska Mudrajka ah waxa lagu garta:-
- Mudrajku waa hadal xadiiska lagu dhex daray se aan ka mid ahayn xadiiska
Mudrajku waa hadal saxaabi ama taabici ku fasirayo xadiiska se aan ahayn hadalkii Rasuulka, tusaale ahaan Abu Hurayra ayaa qolo si khaldan u waysaysanaysay ku yidhi “waar dhamaystira waysada maxa yeeelay waxa aan Rasuulka CSW ka maqlay isagoo leh hoog ayaa u sugnaday kuwa waysada xumeeya”. Hadalkii Abu Hurayra waa laga dhex garanaya hadalka Rasuulka CSW.
Xadiiska Mudbijka ah waxa lagu garta:-
- Mudbijku waa qofka oo xadiis ka wariya qof la siman xagga da’da ama xagga aqoonta.
Waa dad isku dhigma marka laysku soo xooriyo sharaxaada Mudbijku oo wax kala warinaya sida da’da ama aqoonta.
Xadiiska Muntafiqa iyo Muftariqa ah waxa lagu garta:-
- Waa xadiiska ay is waafaqsan yihiin qoraalka iyo dhawaqa se kala ashkhaasta ah.
Muntafiqa iyo muftariqu waa xadiis ay isku mid yihiin qoraal iyo dhawaaq se kala ashkhaas ah ama laba qof kala ah. Tusaale ahaan Bin Salmaan wuxu leeyahay; marka aad maqasho magaca Cabdilaahi haddii aad joogto Makka waxa looga yaqaan Ibnu Subayr Ibnu Cawaam. Haddii se aad Madiina joogtid waa Ibnu Cumer Ibnu Khadaab. Haddii aad joogtid Kuuffa waa Ibnu Sucuud. Basrana waa ibnu Cabaas. Halka Khurasaanna looga yaqaan Ibnu Mubaraak. Markaa waxa aad halka ka arkaysa in qoraalkii iyo dhawaqi isku mid yahay se la kala sheegayo ashkhaas ee aan la sheegayn qof.
Tusaale kale waa magacyo isku mid ah se kala ashkhaasyo ah; Salaax Bin Salaax Asaawsi iyo Saalax Bin Salaax Al-Asadi, waa isku mid se waa kala ashkhaas.
Xadiiska Mu’taliifka iyo Mukhtalifka ah waxa lagu garta:-
- Waa isku qoraal se sida loo kala odhanayo ayaa kala duwan.
Garatay in xadiiska Mu’taliifka iyo Mukhtalifka inu yey qoraal isku mid ah balse kala si loo akhrinayo amase dhibcaha un ku kala duwan (ogow dhibcuhu mar dambe ayaa la keenay) tusaale ahaan cabaas iyo cayaash luuqadda carabiga waa isku mid qoraalkeedu balse dhibcaha un ayey ku kala duwan yihiin oo cabaas waa ba’du waa hal dhibic balse ya’du waa laba dhibcood, qanaam iyo qasaam iyaduna waa dhibcana un, bashaar iyo yasaar yana waa isku mid.
Xadiiska Munkarka ah waxa lagu garta:-
- Munkarku waa xadiiska nin daciif lagu yaqaan gooni ku noqdo.
- Xukunkiisu waa daciif
Garatay in Munkarku yahay xadiis nin daciifnimo lagu yaqaanay warintiisa gooni ku noqday. Markaa wuxu noqonaya xadiis daciif ah oo aan la qadanayn lana cuskanayn. Sidoo kale haddu khilaafo nin warintiisa lagu kalsoon yahay yadna dhag loo dhigi maayo.
Qormadani waxa ay soo afmeertay taxanihii silsiladii inoo so socotay muddo ee Cilmiga Xadiiska ahayd. Waxa ay ahayd qormo aynu kaga waramaynay sida loo kala hufo aqoonta Xadiiska, taas oo haddii aan sida aynu u kala dhigdhignay loo aqoonsan lagu kadsoomi karo Xadiis aan Rasuulka CSW ka sugnayn. Waxa hubaal ah intii la socotay inay wax badan uga baxeen.
Tallo iyo Tusaale diyaar baan idinka ahay
Email: cabdirisaaqafrican@hotmail.com
Sheekhrakuubworpress.com
Tell:063 4408503
